Gezondheidszorg in Zuid Afrika

In dit stukje wil ik graag verslag doen van mijn gesprek met huisarts Engar in Isongolweni, bij wie ik in 2016 reeds een aantal spreekuren had bijgewoond. Voor de zekerheid maakte ik een telefonische afspraak in verband met zijn drukke praktijk . Dr Engar is 25 jaar werkzaam in deze praktijk, heeft de opleiding gevolgd als huisarts bestaande uit een aantal stages in een ziekenhuis gedurende 2 jaar, waarna hij het certificaat kreeg van huisarts. Het gaat nog steeds zo, er is geen huisartsopleiding die werkelijk plaats vindt door huisartsen zelf. Hij zou dit wel wensen. Want terugkijkend heeft hij zich in de beginjaren best onzeker gevoeld, omdat het in een huisartsenprakijk wel heel anders aan toe gaat dan in een ziekenhuis, wat  voor mij herkenbaar is. 
Dr Engar behandelt in principe iedereen; waneer mensen verzekerd zijn betalen ze  een eigen bijdrage voor medicijnen en bloedonderzoek.  Onverzekerden betalen alles zelf of kunnen naar de gezondheidsposten van de staat, waar een basispakket geleverd wordt.
HIV of aids is een chronische ziekte geworden, welke goed onder controle is, maar wel steeds meer patienten maakt. De moeder- en kindzorg is zo goed georganiseerd in gezondheidsposten, verspreid over het hele land dat er geen kinderen meer worden geboren die tijdens de zwangerschap met hiv zijn besmet. Dit is grote winst.Algemeen worden er snel hiv testen verricht om nieuwe gevallen op te sporen. Bij een hiv positieve vrouw worden haar  contacten getest en meebehandeld  ook al zijn ze hiv negatief.Dit gaat in mijn ogen wel wat ver.
TBC, tuberculose, komt weinig voor. In de behandeling is de resistentie voor medicijnen een groot probleem, zodat patienten dan in quarantaine gaan.
Fors stijgend in aantal zijn de patienten met diabetes en hoge bloeddruk, louter het gevolg van een verkeerde leefstijl  met als gevolg overgewicht. Dr Engar heeft als solistisch werkend huisarts 6 assistentes, voor een deel  verpleegkundig geschoold, om mede de zorg voor deze grote groep chronische patienten te behandelen en te begeleiden, waarbij voorlichting een belangrijk aspect is.
Overigens is er geen gebrek aan medicatie.Wel zijn bepaalde medicijnen te duur voor veel  mensen, maar dan gaat het om nieuwe middelen, zoals voor de behandeling van diabetes. Door slechte wondverzorging komt het regelmatig voor dat een amputatie van voet of been noodzakelijk is.
Deze groep kiest er voor thuis te overlijden, omdat het harnekkige misverstand bestaat dat bij amputatie mensen overlijden in het ziekenhuis, wat vroerger  vaak gebeurde.
Op mijn vraag wat nu alledaagse ziektebeelden zijn op een gemiddelde dag , antwoordde hij dat dit  huidaandoeningen betreft zoals schurft en een parasitaire aandoening als schistosomiasis, welke veel jeuk veroorzaakt.; verder  maagdarmnfecties, bovenste luchtweginfecties, en wondinfecties.
Maar niet vaak longontsteking, omdat de vaccinatiegraad van kinderen erg hoog is en dus bescherming biedt.
Bij mijn vraag over tienerzwangerschappen keek hij somber; deze neemt alleen maar toe, ook al is abortus legaal. Wij waren hier al bang voor gezien de vele verhalen. Het is zo ingesleten dat  meisjes zwanger worden, de zorg van kinderen aan oma overlaten en dan zelf gelukkig nog wel eens terugaan naar school, maar veelal niet. Hij ziet een landelijke campagne als noodzakelijk om hier verandering in te brengen. Het vindt overigens veel meer op het platteland dan in de steden plaats en heeft dus zeker te maken met de mate van ontwikkeling.
Een successtory betreft het terugdringen van het roken; ons was al opgevallen dat overal waar we zijn geweest, op straat het roken nauwelijks plaats vindt. Op de vraag hoe dit tot stand is gekomen antwoordde hij, dat dit puur door stenge wetgeving is gebeurd met natuurlijk ook handhaving en voorlichting; vergelijkbaar met de situatie bij ons, dus niet roken in de auto en openbare ruimtes.
Bijzonder dat dit doel is bereikt, terwijl op bv  het gebied  van snelheidsbeperking niemand zich hier aan stoort. Aangifte van diefstal of anderszins heeft geen zin omdat de politie niets doet. 
Gisteren was ik getuige van dichtbij dat alcoholgebruik ,in het weekend met name, de nodige slachtoffers maakt; een man was aangereden bij het oversteken en had een grote bloedende hoofdwond, en een gebroken been. Zijn metgezel zat lallend , ongedeerd, op een paar meter afstand.
Een agent, die het verkeer regelde, vroeg toen ik zei dat ik arts ben, direct of ik handschoenen bij mij had. De man was goed bij kennis, lag al stabiel, en de ambulance was in aantocht, de bloeding leek reeds gestopt, zodat ik niet hoefde te handelen. In het vervolg zal ik handschoenen meenemen . Het gevaar van hiv besmetting is groot.
Ik hoop in dit korte bestek een globaal beeld te hebben geschetst van een aantal gezondheidsaspecten in Zuid- Afrika. Ik heb bewondering voor Dr Engar, die met grote inzet en deskundigheid zijn werk doet op het platteland, waar het leven voor veel mensen zwaar is met gevolgen voor hun welbevinden en gezondheid.

Kees